Het beeld dat het onderwijs een trage tanker zou zijn, klopt niet volgens leerkracht Christiaan van Echelpoel. ‘Als we dan toch in de maritieme beeldspraak willen blijven: het onderwijs is een vloot van enkele duizenden schepen met een ongelooflijke variëteit: er zijn logge, oude bakken die nog nauwelijks vooruit gaan; er zijn mooie, statige driemasters die het water doorklieven; er zijn kleine, snel wendbare hypermoderne catamarans die ver voorop varen; en er zijn bootjes die een beetje doelloos ronddobberen omdat de bevelen van alle kanten komen’, schrijft hij in een stuk voor Knack. (https://www.knack.be/nieuws/belgie/onderwijs/is-het-onderwijs-echt-een-trage-tanker-die-beeldspraak-klopt-niet/)

Vuurtoren

Dit beeld vul ik graag aan met een ander: er werd in het jaar 2021 door de Commissie Beter Onderwijs een solide vuurtoren gebouwd, onder voorzitterschap van een directeur uit het secundair onderwijs (Philip Brinckman). De lichtsignalen werden aanvankelijk met mondjesmaat opgevangen, maar een kleine vier jaar later zijn er door dit baken toch al verschillende koersveranderingen geweest, waarbij vaak ontscholende wateren van de voorbije decennia werden vermeden.

Benedendeks

Enkele werkvloervoorbeelden. Er is een intense zoektocht op gang gekomen naar kwaliteitsvollere leermiddelen. Men wil het taalkundig vermogen van leerlingen verhogen en de achterstand in de instructietaal aanpakken. Er wordt meer ingezet op hoge verwachtingen, op het trainen van het doorzettingsvermogen en zo het welbevinden te laten groeien in rustige, veilige en overzichtelijke school- en klasomgevingen.

Er wordt aanbevolen dat men van jongs af aan gedoseerd zou leren omgaan met sociale media. Er is een groeiend verlangen naar helder omschreven leerdoelen, waarbij de ambigue uitdrukking ‘eindtermen’ wordt vervangen door ‘minimumdoelen’. Daarbij vraagt men ook bijzondere aandacht te besteden aan de sterktes, de noden en de specificiteit van arbeidsmarktgerichte studierichtingen. Sociaal faire en gestandaardiseerde toetsen worden ingevoerd. Men wil duidelijk communiceren over de doelstelling en haalbaarheid van inclusief onderwijs. Overdiagnosticering en therapeutisering van leerproblemen of -stoornissen wil men vermijden. Leerkrachten durven weer meer tijd te besteden aan het gestructureerd aanbrengen van basiskennis en basisvaardigheden. Ze worden gestimuleerd om hun cruciale rol in dat leerproces opnieuw op te nemen. Er wordt aan beleidsmensen gevraagd aandacht te hebben voor realistische klasgroottes en er wordt aangedrongen om gerichte stappen te blijven zetten voor de herwaardering van het lerarenberoep.

Bovendeks

Bovenstaande ambities kunnen we dus lezen in het reeds vermelde Rapport van de Commissie Beter Onderwijs. Het is de moeite waard om een blik te werpen op dit baanbrekende baken. Alle adviezen zijn terug te vinden via deze link: https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/46808).

Het is hoopgevend dat veel van die aanbevelingen nu ook sporen nalaten in recente officiële documenten, bijvoorbeeld van commissies (Commissie van Wijzen, Commissie Inclusief Onderwijs) en van het Beleidsdomein Onderwijs en Vorming (departement, inspectie, Vlaamse Onderwijsraad, …). Bovendien kondigde Katholiek Onderwijs Vlaanderen begin december 2024 aan dat er een grondige update komt van het ZILL-leerplan (basisonderwijs) waarbij opnieuw meer aandacht zal worden geschonken aan een kennisrijk curriculum, basisvaardigheden, effectieve didactiek en Nederlands als instructietaal. Dit zijn moedige koerswijzigingen.

Een trage tanker? Eerder een dynamische vloot met bruisend en enthousiast schoolleven…

Een goede vaart aan alle gedreven en zoekende onderwijsmensen, en een hartelijk welkom aan iedereen die wil komen helpen met dit oneindige opbouwwerk, op schepen of werven. Beste jongeren, welkom bij de vloot waar werk is bij de vleet. De wereld wacht op jullie passie, creativiteit en frisheid.