Tienduizenden juffen en duizenden meesters van het basisonderwijs geven elke dag het beste van zichzelf om kinderen te doen bloeien en groeien. Wie echter onderwijspublicaties, vakliteratuur, uitgangspunten, handleidingen, rapporten en verslagen van de voorbije decennia bestudeert, zal merken dat het basisonderwijs de voorbije dertig jaar te veel werd overspoeld door ontscholingsgolven. Zo werd het bord van het lager onderwijs in die periode flink aangevuld met waslijsten aan sleutelcompetenties en leergebiedoverschrijdende eindtermen. Uiteraard zijn die belangrijk, maar men mag niet van kinderen verwachten dat ze moeten lopen voor ze kunnen kruipen.

Fundamenten

Wanneer leerlingen starten in het lager onderwijs, moeten ze naast de belangrijke muzische vorming en lichamelijke opvoeding ook eerst goed leren lezen, schrijven, rekenen en verder woordenschat verwerven. Als ze daarop als kleuters al speels en goed werden voorbereid, vergroot de kans op succes om basisvaardigheden te leren beheersen. Jong geleerd, oud gedaan! Wanneer minder tijd kan worden besteed aan deze fundamenten, wankelt het hele onderwijsbouwwerk en daar zijn vooral kinderen en jongeren met zwakke sociaaleconomische achtergrond het slachtoffer van.

Belangrijke factor

Als je bijvoorbeeld niet goed kan lezen, hou je er gewoon mee op. Maar zodra een kind wel over voldoende leesvaardigheid en basiskennis beschikt, is het ook meer geneigd om spontaan te gaan lezen. Dat bevordert dan weer de verwerving van een ruimere woordenschat en het sterk inhoudelijk en creatief schrijven en spreken. Goed kunnen lezen is een belangrijke factor voor verdere motivatie, leersucces en creativiteit. Als ook rekenen voldoende wordt geautomatiseerd, hebben kinderen meer kans op succes in het daarop verder bouwende wiskundeonderwijs.

Goede optie

Wanneer op gebied van basisvaardigheden een ambitieus curriculum in het basisonderwijs ontbreekt, moeten leerkrachten rekening houden met en opboksen tegen te grote verschillen in voorkennis bij leerlingen.

Die spreidstand is niet houdbaar, met een verdere daling van leerprestaties en een groeiende ongelijkheid als gevolg. Wil je zoveel mogelijk elf- of twaalfjarigen een geloofwaardig getuigschrift toekennen, dan is stapsgewijs en gestructureerd lesgeven met concrete inhouden en een rijke woordenschat voor welbepaalde leeftijden een goede optie.

Wakker

Steeds meer mensen kunnen onvoldoende lezen, schrijven of rekenen om goed te functioneren in een opleiding, op het werk of in de maatschappij. Lang volgehouden signalen van banjerende werkvloermensen (die niet om dat banjeren hebben gevraagd), en vooral de snel dalende scores op internationale surveys van leerprestaties zoals PISA, PIRLS of TIMSS hebben meer beleidsmensen wakker gemaakt. Jarenlange ontkenning van problemen die o.a. werden veroorzaakt door vroegere beleidskeuzes, is gelukkig aan het wegebben. Daarom krijgt het basisonderwijs nu nieuwe minimumdoelen. Die zullen de dertig jaar oude eindtermen vervangen en dat zal hopelijk voor meer rust, stabiliteit en basisleerkansen zorgen.

Bovenste plank

Lesgeven in een basisschool vergt didactisch en pedagogisch stielwerk van de bovenste plank en vereist voldoende opleiding, oefening, geduld en passie. Oefenscholen in de nabijheid van lerarenopleidingscentra blijven onontbeerlijk bij het opleiden van lesgevers voor het basisonderwijs. Laat ons aan het einde van het secundair onderwijs meer jongeren aanmoedigen om te kiezen voor een job in het (basis)onderwijs. Hier en daar klinkt wellicht: “Je kan eigenlijk meer aan.” Er bestaat nochtans geen mooiere uitdagende stiel dan met hart en ziel te mogen werken met onze toekomstige ruimtevaarders, metselaars, burgemeesters, verkopers, kunstenmakers, tuinaanleggers en uitbaters van pitabars.

Een goede vaart aan alle gedreven en zoekende onderwijsmensen, en een hartelijk welkom aan iedereen die wil komen helpen met dit oneindige opbouwwerk. Beste jongeren, welkom bij de onderwijsvloot waar werk is bij de vleet. De wereld wacht op jullie passie, creativiteit en frisheid.