Val

Vlaanderen heeft een sterke traditie in kwaliteitsvol technisch en beroepsonderwijs, hoewel er de voorbije decennia niet altijd hoffelijk over werd geschreven en gesproken. Een val waarin bijvoorbeeld nog regelmatig wordt getrapt, is het (onbewust) overnemen van de niet zo onschuldige term ‘waterval’, een begrip waarbij immers duidelijk is welke waardering soms wordt gegeven aan dit onderwijs. Het technisch en beroepsonderwijs neerzetten als derderangsopleidingen is echter een kaakslag voor veel (oud-)leerlingen, (oud-)leraars en hun scholen.

Positieve keuze

Bij een aantal mensen groeide zo de negatieve gedachte dat technisch en beroepsonderwijs niet goed genoeg meer was. Wie er toch als leerling inschreef, werd geregeld bestempeld als uitgeslotene. Geen wonder dat toen minder leerlingen de positieve keuze maakten voor het technisch of beroepsonderwijs. In ‘Emancipatie, excellentie en eerlijke kansen’ van Dirk Van Damme lezen we: “In plaats van een kansenbeleid dat individuele verschillen toelaat tot uitdrukking en ontwikkeling te komen, reduceert de dominante visie op kansengelijkheid de diversiteit van talenten” (p. 44). Wouter Duyck schrijft in ‘Mijn kind, slim kind’: “Een heilige allergie voor verschillen… uitgerekend in een onderwijstijd waar continu over individuele aanpak en (binnenklas)differentiatie gesproken wordt, is men allergisch, ronduit negationistisch zelfs, over individuele verschillen” (p. 117).

Opeenvolgende onderwijshervormingen hebben op dit vlak inderdaad weinig soelaas geboden. Het secundair onderwijs werd immers geduwd in de richting van een soort eenheidstype of brede eerste graad, wat vaak een ASO-isering inhield van het technisch en beroepsonderwijs. Intussen zorgde de verlenging van de leerplicht tot 18 jaar al een eindje voor problemen, omdat onderwijsdwang op die leeftijd weinig motivatie teweegbrengt. Bij jongeren die eigenlijk wilden gaan werken, nam schoolmoeheid toe, en geïnteresseerde leerlingen en hun leerkrachten werden daar eveneens de dupe van. Anno 2024 vinden sommige ge-ASO-iseerde mensen hun draai niet, terwijl op werkvloeren wordt gesmeekt om degelijk technisch geschoold personeel. Er moet lang worden gewacht op carrossiers, dakdekkers, tekenaars of projectleiders, en we staan voor gesloten bakkerijen.

Onderwijsbomen

We geloven liever in stevig gewortelde onderwijsbomen dan in watervallen, en ook in basisscholen die daar de solide stammen van kunnen zijn. Door het goed beheersen van de basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen, worden de takken immers beter gedragen, zodat ze comfortabel verder kunnen groeien, elk in hun eigen richting. Geen die zich minder moet voelen of geforceerd worden samengebonden met andere. Ik ben trots op àl mijn oud-leerlingen: ruimtevaarders, metselaars, burgemeesters, verkopers, kunstenmakers, tuinaanleggers en uitbaters van pitabars. We hebben ze allemaal nodig en geen kloof of waterval heeft ze tegengehouden om te schitteren in wat ze zijn.

Passie

De laatste jaren neemt het aantal leerlingen in het technisch en beroepsonderwijs gelukkig weer toe. Als we meer verhalen kunnen brengen over gepassioneerde en correct verloonde arbeiders, vaklui en ondernemers die een degelijke opleiding hebben genoten in het technisch of beroepsonderwijs, zijn we een stap verder op de werf.