Alleszins meer dan 500 jaar geleden raakten polyfonie en schoonheid met elkaar verweven. Zangers en meesters deden hun best om elk om beurt een stapje achteruit te zetten en andere stemgroepen op de voorgrond te laten klinken. Zichzelf wat wegcijferen dus om samen beklijvende muziek te creëren. Niet enkel bassen, tenoren, alten of sopranen, maar ook stemmen ertussenin, luisterden naar en zongen met elkaar in soms met bloed, zweet en tranen opgetrokken eeuwenoude, prachtige gebouwen. Daar weerklonk en weerklinkt nog altijd verrukkelijke muziek van vroeger, nu en later.

Polyfonie, 21st century skill? Waarom niet. Graag zelfs, al was het maar om verlichting te brengen in een vervelende periode van valse tweestemmigheid: voor- en tegenstemmen die elkaar het podium niet gunnen, of schreeuwen omwille van macht, ideologie of commercie. Alles op de schop, behalve zichzelf.

Wie is dan de kop van Jut? Onderaan de flink naar boven gegroeide onderwijshiërarchie zijn werk- en leeromstandigheden van veel directies, leerkrachten en leerlingen de voorbije decennia flink gewijzigd. Men is er in geruime mate uitvoerder geworden van ideeën, aanbevelingen of orders van anderen, vaak anderen die ervoor kozen om nooit zelf in een school te werken of voor een klas te staan. Kortom: regelmatig kakofonie wegens te veel bevelhebbers en adjudanten, maar… te weinig uitvoerders. Dit is een ernstige beperking voor ons onderwijs. Ik vermoed dat het deels daarom moeilijk is geworden om geschikte mensen te vinden voor een job als directeur of leerkracht.

Maar onderwijs is dé uitgelezen plaats om te leren dat niet alles op de schop moet, dat er kleuren bestaan in een (onderwijs)debat, dat een andere stem best wordt beluisterd en niet afgestraft. Waar geen meningsverschil mag bestaan is het slecht om leven. Onderwijs is meer dan enkel volgen van dé wetenschap, die niet in staat is om alles te verklaren of niet bevoegd is om alles voor te schrijven. Er bestaan uiteraard veel waardevolle inzichten van didactici, pedagogen, psychologen, sociologen, filosofen, juristen… al dan niet zetelend in adviesraden of lobbygroepen, ook al staan hun zienswijzen vaak haaks op elkaar. Voor elk wetenschappelijk onderzoek voor is er vaak een wetenschappelijk onderzoek tegen. Laat ons dan hopen dat het voordeel van de twijfel wordt toegepast en dat men (ook bij elke schooldoorlichting) nog wat meer gaat vertrouwen op expertise aanwezig op werkvloeren, naast diverse wetenschappelijke inzichten. Evenwaardig. Polyfonie dus.

Hoopvol is dat een aantal officiële onderwijsactoren werkvloerexpertise herwaarderen. Vooral de Commissie Beter Onderwijs (oktober 2021) o.l.v. Philip Brinckman en de Commissie van Wijzen (december 2023) o.l.v. Dirk Van Damme hebben daartoe een aanzet gegeven. Onderwijsexpertise mag zijn waar ze vooral thuishoort: op scholen, in klassen en bij leerlingen.

Polyfone stemmen kunnen goed apart klinken en ook goed samenklinken, zelfs als neuzen niet in dezelfde richting staan. Polyfonie in het onderwijs… niet meer van deze tijd? Momentje. Misschien is alles wel van deze tijd. Een oud-leerling, ooit zanger bij Capilla Flamenca o.l.v. Dirk Snellings zaliger, deed me daarover nadenken omdat hij, goed luisterend naar andere stemmen, een Latijnse versie van ‘Mia’ (Gorki) tot zinderend nieuw leven zong: https://www.youtube.com/watch?v=IswreuK2Myg